Dit voorjaar zetten onze functionarissen Joëlle en Jelle hun schouders onder ‘Atelier Interaction’, een participatief traject dat kadert binnen het kunstintegratieprogramma in het nieuwe gevangenisdorp van Haren. Het resultaat van dit project zijn muurschilderingen die iets vertellen over menselijke verhoudingen en de betonnen realiteit van de wandeling op eigenzinnige manier doorbreken. 

Curatoren Ief Spincemaille en Anouk Focquier nodigden Katrien Oosterlinck uit om de muurschilderingen te ontwerpen. In haar praktijk onderzoekt Katrien hoe we als mensen contact maken met onszelf en elkaar en hoe daar beelden uit ontstaan. In de gevangenis vertaalde ze dit naar ateliers met gedetineerden tijdens hun activiteiten en bezoekmomenten. Voor de organisatie en coördinatie van het participatieve luik kon ze telkens rekenen op onze functionarissen.

Via toegankelijke, artistieke oefeningen keken deelnemers vanuit een ander perspectief naar zichzelf en de mensen rond hen, zowel binnen als buiten de muren. Ze brachten hun eigen sociale omgeving in kaart met gekleurde geometrische vormen en via het lichaam exploreerden ze relaties in de ruimte. De ateliers waren een moment van ontspanning én confrontatie, met speelsheid en voor sommigen ook heel raak door het contact dat ze voelden.

Via sociale interactie naar rake beelden

Wat overblijft na de ateliers zijn beelden. Beelden van geometrische composities en lichaamshoudingen die vertellen over menselijke verhoudingen. Ze verschenen eerst als prints in hun cellen. Na een grafische verwerking werden ze muurschilderingen op de wandeling; de koer waar gedetineerden een luchtje kunnen scheppen.

De reacties zijn gemengd: iedereen is blij met het doorbreken van de betonnen ruimte. Sommigen zeggen ‘ik begrijp dat niet, ik had liever een beeld van een familie of een schoon uitzicht’. Er zijn deelnemers die de bijhorende verhalen vertellen aan diegene die vragen stellen. Anderen verzinnen zelf verhalen bij de beelden en vinden het fijn dat ze vatbaar zijn voor verschillend interpretaties en eigen projecties. Deelnemers die hun collage, naam of figuur op de muren zien staan zijn FIER – en dat is medicijn!

Wat nog meer achterblijft zijn de sterke verhalen bij de collages. Die mappings geven een sociale structuur weer zoals de vrouwen die ervaren. Ze tonen een gevoelsbeeld van wat die vrouwen bepaalt en wat ze met zich meedragen. De beelden spreken over afkomst, hoe ze de wereld opdelen, de posities van familieleden, herinneringen, hun relatie met de gevangenis, relaties in de gevangenis en hoe ze relaties met buiten onderhouden of net niet. Katrien hoopt dat een presentatie van die verhalen nog een vorm kan buiten de muren van de gevangenis.

Zij verwoordde haar eigen ervaringen met dit participatieve traject als volgt:

Badge houden – wachten op groen licht – piep – open de deur.
Deur voor deur stap ik binnen in een andere wereld.
Als artiest ben ik een tijdelijke gast,
ik maak plaats voor een wereld die ik niet ken.
Ik leer over het functioneren van deze muren en deuren
en over de rollen en de functies van de mensen erin.
Ik wil het systeem begrijpen
om de mensen daarin te kunnen ontmoeten.
Wachten op groen licht – piep – stap door de deur.
Deelnemers komen binnen en ik ben voorbereid.
ze voelen ‘hier zit zorg in, dit begrijp ik niet en zij kijkt naar mij’
en ook: ‘dit gaat niet om mij, dit gaat over ons – als in: zowel zij als mij’
dit gaat over hoe we kunnen kijken naar samenzijn
met een vormelijke taal
op het einde van de workshop formuleren zij het effect van de sessie beter dan ik zelf kan uitdrukken
Een kaftje vol geometrische stickers in kleuren
nodigt uit om een mapping te maken van hun sociale omgeving:
Wie staat dichtbij mij, welke kleur ben ik?
Daar is een muur, zij zijn dood. Invloeden, zussen en rivalen krijgen hun plek.
Een dobbelsteen met vormen en een fototoestel
nodigen uit om fysiek posities in te nemen ten opzichte van elkaar.
Wie staat waar? Tegenover in een driehoek, onder in een lijn,
naast elkaar in het vierkant, een bol ver weg of dichtbij.
Piep – rood licht – de deur blokkeert – wachten.
Er zijn geen deelnemers, het is goed weer vandaag.
Piep – code vert.
Ik mag ook op de units op bezoek
We stickeren samen omdat ik er ben en zij benieuwd zijn.
Het is gezellig want we kiezen er zelf voor – ik kies om daar te zijn en zij kiezen om mee te doen
Mag ik zo’n kaftje stickers meenemen op cel en er ook een kaartje mee maken voor de verjaardag van mijn dochter?
Piep – code vert.
Ik ga ook op bezoek op cel en ze vertellen me ongevraagd hun verhalen.
Er ontstaat relatie.
Met de gedetineerden, met de cipiers, met de directie, met de sociaal werkers.
Via iedereen vind ik mijn plek
en krijgt het werk betekenis via hen.

De deelnemers:

HABIBA ZINA – THE ONLY ONE – ECHO – ANONIMO – JEKKA – ALBA – MADONA – BLANCO – LAILA – CHRIS – DEBZ – WAFA – LA CLEMENTINE – M V – SCHELLABEL – B G – SABRINA TIGANCA – MADEGE ET SABRINA – 4EVER YOURS – VIRGILO – LA MADRINA – SANDRA ALIYA – MAITE – IMAYAH – MONICA – STEFI – KELIG – KATRIEN OOSTERLINCK – LARISSA VIAENE – DAVID – GEORGE – ALEJANDRO / ART MURAL

Meer info over het werk van Katrien:

Atelier Interaction (c) Katrien Oosterlinck